Bir Resmi Gazete Kararı ve Yok Edilen Enerji Kooperatifleri
Mayıs ayının 10'u sanırım
ülkemizde yeni yeni yeşermeye başlayan, emeklemekten ayağa kalkmaya çalışan
ülkemizdeki 40'dan fazla Enerji Kooperatifleri için bir hüzün günü oldu.
Kooperatifçilik algısının bu kadar kötü olduğu bir dönemde bile, ortaklarını
ikna etmek için binbir çaba harcayan bu kooperatif girişimlerinin önüne birden,
boylarının çok üstünde bir duvar dikildi.
Resmi Gazete'de yayınlanan kararı
incelediğimizde, önümüze iki çok önemli karar çıkıyor.
1- Yenilenebilir Enerji
Kaynaklarına uygulanan alım garantisi kaldırılıyor: Bütün dünyada devletler enerji
bağımsızlığının sağlanabilmesi için, yenilenebilir enerji kaynakları ile
üretilen elektrik enerjisine belli teşvikler sağlıyor. Ülkemizde de aynı
uygulama "Lisanssız Enerji Üretim Yönetmeliği" ile sağlandı. Güneş,
rüzgar, jeotermal veya biyogaz ile üretilen elektrik için devletimiz 10 yıl
boyunca, belli bir fiyattan alım garantisi verdi. Bu alım garantisi de
özellikle USD üzerinden belirlendi ki, yatırım yapacaklara uzun vadede rahat
hareket edebilme imkanı tanındı. Bu karar ile son iki yılda en büyük yatırım
artışı, lisanssız enerji yatırımlarında oldu. Daha çok küçük (1 MW
kapasitelerinde) olan bu yatırımlar, hızla arttı ve ülke geneline yayıldı.
Yerelde istihdam yarattı. Yerelde ekonomik hareketliliği geliştirdi. 2020
yılının Eylül ayına kadar hayatta kalması yasal olarak gereken alım garantisi,
10 Mayıs kararı ile kaldırıldı. Bugün bir yatırıma başlamış ve iki ay sonra
üretime geçeceğinizi düşündüğünüzde bile, artık bu "alım
garantisi"nden yararlanamayacaksınız. Birden ortadan kalktı. Bu durumda
olan yüzlerce yatırımcı biliyorum. Sadece kooperatifler değil, kendi imkanları
ile yatırım yapmaya kalkan bireysel yatırımcılar da dahil.
Peki devlet ürettiğiniz elektriği
almayacak mı? Alacak, o konuda bir dert yok. Ama teşviksiz alacak. Yani
"artık sizi desteklemiyorum, isterseniz üretin ve bana benim normal
tüketicilere verdiğim fiyattan (perakende tek zamanlı aktif enerji bedeli)
satın, karar sizin" denmiş oluyor.
2- Bağlantı anlaşması çağrı
mektubu almaya hak kazanmış olmak: Lisanssız enerji yönetmeliğine göre
yenilenebilir kaynaklardan elektrik enerjisi üretmek için, ülkemizde tüm
elektrik şebekesinin kontrolünü sağlayan TEDAŞ ve bölgesel dağıtım
firmalarından, şebekeye bağlanabilmek için bağlantı anlaşması yapmanız gerekir.
Bu şebekenin kalitesini korumak ve olası olumsuzlukları (iki sene önce bir
bütün gün tüm Türkiye'de yaşadığımız elektrik kesintisi gibi) önlemek için bir
taahhüt metni. Bu çok önemli bir metin ve sadece üretime standart getirmekle
kalmıyor, aynı zamanda tüketici memnuniyetini de olası olumsuzluklara karşı
koruyor. 10 Mayıs Kararnamesi ile, bugüne kadar bağlantı anlaşması çağrı
mektubuna hak kazananlar, üretime devam edebilirler, fakat yeni anlaşmalar
artık eski hakları taşımayacak. Bağlantı anlaşması için başvurmuş olanlar ve halen
inceleme süreçleri devam edenler bile bu haktan yararlanamayacak. Bu kısım, çok
büyük bir hak kaybına neden oluyor. Kurulmuş olan ve devletine güvenerek yola
çıkmış olan 2000 insan birden açıkta bırakılmıştır.
Ülkemizde Enerji
Kooperatiflerinin tarihi 2013 yılına dayanıyor. Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü
bünyesinde çalışmalar bu tarihte başlıyor. Aynı tarihlerde bazı sivil
girişimler de enerji bağımsızlığı için çalışmalar yapmaya başlıyor. İlk enerji
kooperatifleri ise 2014 yılında kuruluyor. Fakat lisanssız enerji üretim
yönetmeliğinde kooperatifler ancak 2016 tarihinde yer alabiliyor. Aynı yıl
birden 14 tane enerji kooperatifi hayata geçiyor ve her geçen yıl biraz daha
sayıları artarak, deneyimleri fazlalaşarak ve de en önemlisi kendi aralarında kurdukları
bağ gelişerek büyüyor. Bugün sayısı 45 olan enerji kooperatifleri, yaklaşık
2000 ortakları ile birden sektörün dışına itilmiş oldular.
Ülkemizin ekonomik kalkınması ve
gelişimi için, dışa bağımlı enerji politikalarına yerelden bir önlem olarak düşünülen
ve tüm dünyada hızla gelişen yenilenebilir enerji kooperatifçiliğinin daha çok
teşvik edilmesi gerekirken, kömür, nükleer ve büyük HES'lere verilen teşvikler
aslında ülkemizde enerji üretimi için genel kararı gözler önüne sermektedir.
Enerji kooperatiflerinin ve de hatta bireysel çatı uygulamalarının
geliştirilmesi ve desteklenmesi için bu kararlardan bir an önce dönülmesi
gerektiğini belirtmek gerekiyor.
Resmi Gazete kararı: https://www.solar.ist/wp-content/uploads/2019/05/YEKA-5MW-karar-2019.pdf
Yorumlar