Neden Yenilenebilir Enerji Kooperatifi?
Bütün dünyada enerji üretimi ya devletin ya da büyük
tekellerin elindedir. Bu da ona göre politik olarak karar alınmasını ve yatırımların
yapılmasını kolaylaştırmaktadır. Oysa ki iklim değişikliğine neden olan sera
gazı salımlarının en büyük gerekçesi, fosil yakıtlara dayalı enerji üretimidir.
Fosil yakıtlara dayalı enerji üretiminin önüne geçebilmek için de yenilenebilir
kaynaklara yönelmemiz gerekmektedir. Bu enerji dönüşümü aşamasında, belki de en
demokratik yöntem olarak yerel katılımı ve yerelin söz sahibi olmasını
düşünmemiz gerekmektedir. Yerel söz sahipliği aşamasında ise en etkili yöntem
kooperatifçilik modelidir.
Dünya'da özellikle enerji kooperatiflerinin ilk modellerine
baktığımızda, enerji iletme maliyetlerinin yüksek olduğu yerleşimlerde yaşayan
insanların kendi elektrik ve enerji taleplerini karşılamak için kurdukları
kooperatif ve benzeri yerel girişimleri görüyoruz. Bu modeller, daha çok yerel
kaynakları kullanarak (dere, biyo atık, rüzgar vb.) ihtiyaç duydukları
elektriği veya enerjiyi üretmişlerdir. Ülkemizde de ulusal şebeke kurulmadan
önce bazı belediyelerin kent ve kasabaların elektrik ihtiyacı için daha çok
fosil yakıtlı jeneratörler kullanmışlardır. Özellikle 1970'li yıllarda yaşanan
petrol krizleri, ülkeleri kendi kaynaklarını kullanmaya doğru iten bir gelişme
yaşatmıştır. Bu yıllarda özellikle ülkelerinin nükleer ve diğer fosil yakıtlı
enerji üretimine alternatif olarak yerel girişimler, kooperatifleşerek
yenilenebilir kaynaklardan enerji üretimine başlamışlardır. Kıta Avrupa'sının
bölgesel karar alma sistemi olan eyalet yönetimi de bu alanda gelişmelere
destek verdi. Özellikle ilk ortaya çıkan modeller, diğer girişimlere de örnek
oldu ve enerji kooperatifleri ile yerelde yaşayanların söz hakkı, aynı zamanda
bir ekonomik hakka dönüştü. Bugün Avrupa ülkelerinde kurulmuş olan 3000 den
fazla enerji kooperatifi, yerelde üretilen enerjiyi kendi bölgesinde yaşayan
ortakları ile paylaşıyor. Onların elektrik ihtiyacını karşılıyor. Ülkemizde 20
tane yenilenebilir enerji kooperatifi olmasına rağmen halen hiç birinin üretime
geçememiş olması, biraz da bu alanda deneyimlerin olmamasına bağlı olduğunu
düşündüğümüz için, iki yıldır TROYA ÇEVRE DERNEĞİ olarak düzenlediğimiz konferanslar ile bu alandaki bir eksikliği gidermeye çalışıyoruz.
Neden kooperatif dediğimizde, aslında yukarıda bazı ip uçları verdik.
Kooperatifler; yerelde yaşayanların kurdukları
girişimler olduğu için, yerelin kalkınmasına yardımcı olurlar.
Kooperatifler; yerelde yaşayan ortaklarını
gelirini arttırdığı için gelir adaleti sağlarlar.
Kooperatifler; yerelin gelir artışı ile büyük göç
hareketlerine de engel olur, kırsal kalkınma modeli için vazgeçilmez bir
sosyolojik gerekçe sağlarlar.
Kooperatifler; uzak yerlerde üretilen elektriğin
taşınması aşamasındaki kayıpları engellediği için verimlidirler.
Kooperatifler; bölgenin kaynaklarını öncelik
aldıkları için enerjide dışa bağımlılığı engeller. Rüzgarın çok olduğu bölgede
rüzgar enerjisi kullanımı gibi.
Kooperatifler; yerelde istihdam sağladıkları için
bölgenin ekonomik gelir dağılımını da dengelerler.
Kooperatifler; yerelde yaşayan ortakların
"beraber" yönettikleri kurumlar olduğu için demokratiktirler.
Kooperatifler; yerelde yaşayanların kaynakları ile
geliştirildiği için, küçük sermayelerin bir araya gelmesi sonucu büyük
yatırımların yaratılmasını sağlar. Yerelin ekonomik gücünü arttırır.
Yorumlar